“İlmihal” programında gıdalarda helallik ve haramlık konuşuldu
Diyanet TV'de ekranlara gelen Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hacı Mehmet Günay’ın sunduğu "İlmihal" programında Kur'an-ı Kerim'de yenilmesi haram sayılan hayvan kökenli ürünler ele alındı.
Eğitici programlarla öne çıkan ve doğru dini bilgiyi izleyiciyle buluşturan Diyanet TV’de ekranlara gelen “İlmihal” programında; Müslüman olmanın, Müslümanlığın gerekliliklerini yerine getirmenin ön şartı durumundaki temel dini bilgi ve uygulamalar Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hacı Mehmet Günay tarafından aktarılıyor.
Temel dini bilgilerin anlatıldığı programda, helal ve haramlarla ilgili esasların ele alındığı bölümler izleyiciyle buluştu. Bu kapsamda “Gıdalardaki helallik hükümleri” “Kur’an-ı Kerim’de yenilmesi haram sayılan hayvan kökenli gıdalar” konu başlıklarıyla helal ve haram gıdalar hakkında dini sahih bilgiler aktarıldı.
“Kur'an-ı Kerim'de yenmesi haram olan gıdalar; temelde dört madde halinde sıralanmaktadır.” diyen Günay, şu ifadelere yer verdi:
“Kur'an-ı Kerim'de yenmesi haram olan gıdalar; temelde dört madde halinde sayılmaktadır. İkisi Mekke ikisi de Medine'de olarak dört ayette yer verilmiştir. Bu ayetlerden bir tanesinde Allah-u Teala şöyle buyuruyor ‘Allah, size ancak leş, kan, domuz eti ve Allah'tan başkası adına kesileni haram kıldı. Ama kim mecbur olur da istismar etmeksizin ve zaruret ölçüsünü aşmaksızın yemek zorunda kalırsa, ona günah yoktur. Şüphesiz Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir’ Kur’an-ı Kerîm’de haram kılınan hayvan kökenli dört yiyeceği madde madde sıralamak gerekirse bunlardan; Birincisi meyte, yani ölmüş hayvan etidir. Dinî usûle uygun kesilmeden öldürülmüş ya da kendiliğinden ölmüş hayvanlara adı verilmektedir: Mâide Sûresi’nin üçüncü âyetinde bu durumun değişik şekillerde ortaya çıkabileceği ifade edilmiştir. Bunlar; boğulmuş, sert bir cisimle vurularak öldürülmüş, yüksek bir yerden atılma veya düşme sonucu ölmüş, başka bir hayvanın darbesiyle ölmüş ve yırtıcı ya da pençeli hayvanların öldürüp parçaladığı hayvanın eti şeklinde belirtilmiştir. Görüldüğü gibi bu sayılanlar usulüne göre boğazlanmadan ölen hayvanların farklı örneklerini oluşturmaktadır. İkincisi akıtılmış kan: ‘Eti yenen hayvanlardan da olsa, canlı veya ölü hayvanın vücudundan akıp ayrılmış olan kan haramdır.’ Üçüncüsü domuz eti: ‘Kur’ân’da açıkça etinin haram olduğu belirtilen tek hayvan domuzdur.’ Domuzun eti ve diğer ürünleriyle ilgili daha ayrıntılı bilgileri sizlerle biraz sonra paylaşacağız. Allah’tan başkası adına kesilen hayvanlar: İslam’ın tevhid inancına verdiği önemin ve şirke karşı aldığı kesin tavrın bir göstergesi olarak Allah’tan başkası adına kesilen hayvanların etleri haram kılınmıştır. Burada öncelikli olarak putlar namına kesilen hayvanlar söz konusudur."
Sünnet’te yasaklanan hayvan kökenli gıdalara değinen Günay şöyle devam etti:
“ Kur’an-ı Kerim’de; Hz. Peygamber’in inananlara iyi ve temiz olanları helal, pis ve iğrenç olanları yasak kıldığı belirtilir. Gerçekten de Hz. Peygamber’in sünneti, Kur’an-ı Kerîm’deki bu yasaklamaları teyit ettiği gibi ayrıca ‘pis ve necis’ yiyeceklerin özellikleri hakkında ayrıntılı açıklamalar içermektedir. Mesela Hz. Peygamber Kur’an’da haklarında bir doğrudan bir bilgi olmamasına rağmen kesici dişleri ile avlanan ve kendini savunan yırtıcı kara hayvanları ile pençeleri ile avlanan ve saldıran yırtıcı kuşların etlerini yemeyi yasaklamıştır. Sünnetle ilgili dikkat edilmesi gereken bir husus, Hz. Peygamber’in yiyecekler konusundaki uygulama ve kişisel tercihlerinin her zaman dini bir emir veya yasak olarak değerlendirilmemesi gerektiğidir. Şu olay bu noktaya ışık tutmaktadır: Abdullah b. Abbas ve Halid b. Velid Hz. Peygamber’le birlikte Hz. Meymune’nin odasında yemeğe oturmuşlardı. Sofraya kızarmış bir keler kondu. Allah Resulü keleri yemedi. İbn Abbas, 'Bunu yemek haram mıdır ey Allah’ın Resulü?' diye sordu. Hz. Peygamber, 'Hayır, fakat bizim taraflarda olmayan bir yemektir, hoşuma gitmediği için yemiyorum” buyurdu. Halid b. Velid bu olayla ilgili olarak, sonra ben o yemeği önüme çektim ve yedim; Resulullah da yediğimi görüyordu' demiştir. İslam âlimleri, Kur’an’da ve Sünnet’e belirtilen ilke ölçüler ışığında içtihat ederek hangi hayvanların etinin helâl hangilerinin haram olduğunu teker teker ya da gruplandırarak belirlemeye çalışmışlardır. Bu belirlemede bazı hadislerin sıhhati konusundaki farklı değerlendirme ve yorumların yanı sıra, insan tabiatı, mutfak ve yemek kültürü, damak zevkiyle ilgili mahalli ve bölgesel örf ve alışkanlıklar da etkili olmuştur. "
Kur’an ve sünnet ışığında helal ve haram gıdaların anlatıldığı bölümde konuyla ilgili fıkhi ve mezhep görüşlerine de yer verildi.
Helal ve haram gıdaların etraflıca anlatıldığı programın önceki bölümlerinde "Gıdalardaki helallik hükümleri" “Helal Gıdalar” konu başlıkları ele alınmıştı.
Karada yaşayan hayvanlara ilişkin fıkhi hükümlerin anlatıldığı programda Günay “İlmihal”in bir sonraki bölümünde de suda yaşayan, hem suda hem karada yaşayan hayvanlara ilişkin helal ve haram noktasındaki hükümlerin konuşulacağını ifade etti.
“İlmihal” her Pazartesi saat 14.00’te Diyanet TV’de…
“İlmihal”in ilgili bölümünü izlemek için Tıklayın…
